نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• حامد منوچهری ¹
• علیرضا نیکویان ²
• تورج ولی نسب ²
• فرزاد نژادبهادری ³
• سیدمحمد ماجدی ³
• رضا چنگیزی ⁴
• الهه جعفریان مقدم ¹

¹ دانش آموخته واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

² موسسه تحقیقات شیلات ایران

³ امور محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر

⁴ گروه شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

چکیده

خور زنگی در شمال غرب خلیج­فارس واقع شده و یکی از انشعابات خور موسی می­باشد. خور زنگی علاوه بر اهمیت شیلاتی از جنبه­های زیست­محیطی نیز دارای ارزش زیادی بوده و از نقطه نظر تولید، غنا و تنوع­زیستی دارای آبزیان مختلف شامل انواع ماهیان و انواع کفزیان است که غذای آنها را شامل می­شود. با احداث منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر در سال 1376در کنار خور زنگی، تغییراتی در این اکوسیستم حساس ایجاد و طی این مدت پسآب­های تصفیه شده و تصفیه نشده کارخانجات اطراف وارد آن شد. نمونه­برداری از ­کفزیان و فلزات کادمیوم و سرب، موجود در آب و بستر خورهای محصور و قسمت آزاد شرقی خور زنگی دو مرتبه در فصل پرباران و کم باران جهت ارزیابی میزان این فلزات در آب و رسوبات سطحی خور زنگی و تاثیر آنها بر تراکم کفزیان انجام شد. فاکتورهای دما، pH، شوری، دانه­بندی و درصد کل مواد آلی، به­دلیل تاثیرشان بر غلظت فلزات سنگین اندازه­گیری و همبستگی بین آنها با میزان فلزات سنگین سنجیده شد. نمونه­های کفزی پس از انتقال به آزمایشگاه جداسازی و شمارش می­شدند. برای آنالیز فلزات سنگین، نمونه­های آب و رسوب در دمای 4 درجه سانتی­گراد به آزمایشگاه منتقل و براساس استانداردهای رایج و بوسیله دستگاه جذب اتمی اندازه­گیری شدند. حداقل و حداکثر میزان اندازه­گیری شده فلزات برحسب ppm عبارتند از: کادمیوم در آب 07/0 تا 12/0، در رسوب 68/1 تا 88/2 و سرب در آب 19/0 تا 29/0، در رسوب 43/1 تا 31/7 بود. نتایج نشان دادند میزان سرب و کادمیوم موجود در رسوبات نواحی نزدیک به تخلیه پسآب نسبت به ایستگاه­های دورتر از این نواحی بالاتر بود. با وجود آنکه فراوانی کفزیان در ایستگاه­های نزدیک به محل تخلیه پسآب بسیار پائین بود ولی ارتباط معنی­داری بین غلظت فلزات سنگین و تغییرات فراوانی کفزیان در ایستگاه­های مختلف مشاهده نشد (05/0P>). نواحی نزدیک به تخلیه پسآب دارای حداکثر pH و حداقل شوری نسبت به نواحی دورتر از محل تخلیه پسآب بودند. نتایج آزمون همبستگی نیز بیانگر وجود ارتباط قوی معنی­دار بین شوری و pH با غلظت فلزات در آب بودند (01/0>P).

کلیدواژه‌ها

• خور زنگی
• خور موسی
• سرب
• کادمیوم

عنوان مقاله [English]

The impact of petrochemical activity (PETZONE) on metal concentration (Cd & Pb) in water, sediments and macrobenthic fauna of Zangi Creek (Branch of Moosa Creek in Persian Gulf)

نویسندگان [English]

• H. Manuchehri ¹
• A.R. Nekouyan ²
• T. Valinassab ²
• S.M. Majedi ³
• S.M. Majedi ³
• R. Changizi ⁴
• E. Jafarian Moghadam ¹

¹ Ph.D. Student, Science & Research Branch, Islamic Azad University

² Iranian Fisheries Research Organization, Tehran, Iran

³ Petrochemical Special economic zone org, HSEQ, Mahshahr, Iran

⁴ Fisheries Dept. Islamic Azad University, Babul branch, Mazandaran, Iran

چکیده [English]

Zangi Creek is located in the Northwest of Persian Gulf, a branch of Moosa Creek. Zangi creek is important for aquatic animal’s diversity and richness. After establishing the Petrochemical special Economic Zone (PETZONE) in 1997 near the Zangi Creek, sludge and effluent was released in this sensitive ecosystem. A survey of the creek was performed, assessing macrobenthic density lead, cadmium heavy metals, total organic matter, and Grain size of sediments, pH, temperature and salinity in winter and summer 2006. Benthos abundance was assessed per square meter in laboratory after washing sediments with 500 micron standard sieve. Samples were transferred to laboratory in 4°C and analyzed by atomic absorption according to the related standards. It was found that minimum and maximum levels of Cadmium in water ranged from 0.07~0.12 ppm and in sediments ranged from 1.68~2.88 ppm, Lead levels in water ranged from 0.19~0.29 ppm and in sediments ranged from 1.43~7.31 ppm. Results showed that the distinct creek was more polluted than eastern part with high levels of Cd, Pb, pH and low levels of salinity. The physico-chemical changes such as pH and salinity were significantly correlated to metals in sediments (P<0.01). Although Macrobenthos density was very low at discharge area but density didn't have a significant correlation with metals (P<0.05).  

کلیدواژه‌ها [English]

• Zangi Creek
• Moosa Creek
• Lead
• Cadmium